Bigalı kispet ustası, 56 yıldır sürdürdüğü mesleğini çıraklara öğretmenin mutluluğunu yaşıyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumunun (UNESCO) somut olmayan kültür mirası çalışmaları kapsamında, Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğünce belirlenen Türkiye'nin 2010 yılı ''Yaşayan İnsan Hazineleri'' adayları arasında yer alan Bigalı kispet ustası, 56 yıldır sürdürdüğü mesleğini çıraklara öğretmenin mutluluğunu yaşıyor.
Çanakkale'nin Biga ilçesinde yaşamını sürdüren, pehlivan ve kispet fotoğrafının duvarlarını süslediği tek odalı atölyesinde çalışan İrfan Şahin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, mesleğinin Türkiye'deki tek temsilcisi olduğunu anımsattı.
Kispeti, ata sporunun ana malzemesi, pehlivanın simgesi ve yol arkadaşı olarak niteleyen Şahin, ''Kispet, çimen, pehlivan birleşir, davul ile zurna cenk havası vurduğu zaman güreşler doyasıya seyredilir, insanın içi gümbür gümbür eder'' dedi.
Mesleğe 13 yaşında başladığını, o dönemde kispet yapımının saraçlık mesleği olarak bilindiğini anlatan Şahin, şöyle konuştu:
''Bu iş, böyle yıllarca devam etti. Ancak 1967'de Türkiye'de 2 usta vardı. Biri İstanbullu Hidayet, diğeri Bigalı Mustafa... Ben rahmetli ustam Mustafa'nın yanında bu mesleği öğrendim. İkisinin de 1967 yılında ani ölümlerinden sonra Türkiye'de tek kaldım. O tarihten bu yana kispetin ülkemizdeki tek ustası benim. Tabii o zamanlar çok genç bir delikanlıydım. Zamanla yaşımız ilerledi, tüm pehlivanlardan hürmet gördük. Onlardan gördüğümüz sevgiyle, 'Aman bu sanat kaybolmasın' diyerek işimi bırakamadım. Bu yıl meslekte 56'ncı yılımı doldurdum. Son 3-4 yıldır çırak yetiştirmeye başladım. Samsun, İzmir ve Biga'da çıraklarım var. Sürekli telefonla irtibat halindeyiz. Artık bireysel olarak mesleğin kaybolmaması için gayret gösteriyorum. Çıraklarım fevkalade gayretli. Çok güzel dikimlere başladılar. Yardım talep etmeleri halinde sürekli yanlarındayım.''
-''Meslek ince, pehlivanlar güçlü''-
İrfan Şahin, kispet ustalığının çok ince bir meslek, kispeti giyen pehlivanların ise çok güçlü olduğunu bildirdi.
Tamamen el sanatı olan bir mesleği icra ettiğine işaret eden Şahin, ''Tabii iki güçlü insanın mücadelesi burada söz konusu. Meslek ince ama, iki güçlü insan, kispetinde kısmetini arıyor. Bunun için kispetin çok sağlam deriden yapılması, yapılırken de çok dikkatli olunması lazım. Pehlivanın ölçüsünü alıp çalışmalara başladığımızda en fazla 3 gün içinde kispeti pehlivana giydiriyoruz'' dedi.
Şahin, kispetin daha önce kalın manda derisinden yapıldığını, sertliğiyle ve ağırlıyla pehlivanları zorladığını ifade ederek, ''Bundan 60 yıl önce, çıraklık dönemimde kispet kalın manda derisinden dikiliyordu ve ağırlığı 8-10 kilogram arasındaydı. O zamanlar güreşler çok daha ağır ve zaman sınırlaması olmadan yapılıyordu. 3-5 saat sürerdi. Nüfus ve pehlivan sayısı da azdı. Fakat teknolojinin ilerlemesiyle ata sporu yağlı güreşte kullanılan kispetlerin ağırlığı, 1,8 ile 2.5 kilograma düştü. Böylelikle pehlivanlar çok rahatladı'' diye konuştu.
-56 yılda 10 bin kispet-
Kispetin son ustası Şahin, bugüne kadar kaç pehlivana kispet diktiğini hatırlayamadığını söyledi.
''Hiç saymadım, ancak 56 yıldır bu işi yaptığımı düşünürsek ve senede 200'den fazla kispet diktiğimi hesaplarsak yaklaşık 10 bin adet kispet diktiğimi söyleyebilirim'' diyen Şahin, eski Kırkpınar güreşlerinin başpehlivanı Ahmet Taşçı'nın dahi diktiği kispetle güreş meydanlarında boy gösterdiğini belirtti.
Şahin, geçen zaman içinde tek usta kalınca mesleğinin yok olacağı endişesini taşıdığını ifade ederek, ''O sıralar kimse ilgilenmedi, kimsenin ilgisini çekmedi. Bir ara rahatsızlandım, o sırada pehlivanlarla görüştüm durumumu anlattım, artık kispet dikmekte zorlandığımı belirttim. Sağ olsunlar onlar da belediyelerle irtibata geçti, yağlı güreş yapılan yerlerden bu işe gönül verebilecek, mesleği yaşatacak 4-5 genç arkadaşı yanıma çırak olarak kazandırdı. Artık mesleğimi onlar sürdürecek. Daha önce kispetin kısmeti kapanacak diyordum, ama şu an durum öyle değil. Çıraklarımız canla başla mesleğini öğrenmek için çabalıyor. Artık kimse korkmasın, kispetin kısmeti kapanmayacak'' şeklinde konuştu.
FOTOĞRAFLAR
